Διδώ Σωτηρίου

Αϊδίνι, 18 Φεβρουαρίου του 1909. Καταχείμωνο, μα ο ζεστός ήλιος της Ανατολής ολοκάθαρος γλύκαινε την ατμόσφαιρα. Αυτό ενθάρρυνε τη μέλλουσα μητέρα μου να πάει στο χαμάμ για ένα τελευταίο ανακουφιστικό ζεστό μπάνιο.

Η έμπειρη Τουρκαλίτσα, η Νατίρ, που συνήθως την έλουζε και της έκανε μασάζ, ήταν ιδιαίτερα προσεχτική καθώς η πελάτισσά της ήταν ετοιμόγεννη.

Η μέλλουσα μητέρα μου ξαφνικά άρχισε να νιώθει μια δυσφορία. Φαίνεται πως η αφεντιά μου, ατίθαση, δεν άντεχε άλλο την κλεισούρα. Η Νατίρ την παρηγορούσε:

- Μη σκιάζεσαι, αφέντισσα, της έλεγε με τα γουστόζικα σπασμένα ελληνικά της. Εσύ Ρωμιό έκει ντοκτόρο, μαμές, απ’ όλα τα καλά έκει. Εμείς πτωχό Τουρκάλα ντεν έκει ντοκτόρο, ούτε μαμές. Λίγκο πόνο εσύ, και βγαίνει το τσοτζούκ. Τρίτο ντικό σου τα ’ναι, λέω, χανουμάκι. Καταλαβαίνει εγκώ από κοιλιά σου, κορίτσι γκεννήσεις.

Το βιβλίο προέκυψε από σημειώσεις της Δ.Σ. στην περίοδο 1988-1994, τις οποίες σκόπευε κάποτε να επεξεργαστεί, ελπίζοντας πάντα ότι τα γηρατειά δεν θα την πρόδιναν. Είχαμε να κάνουμε με κείμενα εξαιρετικά δυσανάγνωστα και με συνεχείς παραπομπές. Οι ενότητες προέκυψαν μέσα από το υλικό:
Παιδική και νεανική ηλικία - Ένατη δεκαετία - Μικρά ποιήματα

Η Εντολή της Δ.Σ. είναι ένα βιβλίο πολιτικής λογοτεχνίας με καυτά βιώματα. Ζωντανεύει μυθιστορηματικά τις περιπέτειες της απελευθερωτικής Ελλάδας (1944-1952), που δεν έπαψε να έχει τη μοίρα του Σίσυφου. Με πλαίσιο το χρονικό της σύλληψης της δίκης και της εκτέλεσης του Ν. Μπελογιάννη, παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα να γκρεμίζονται στο χάος οι προσδοκίες, τα όνειρα και οι θυσίες του ελληνικού λαού για να στεριώσει το δρόμο του ο ιμπεριαλισμός στην Ανατολική Μεσόγειο. Εφιαλτικές πλεκτάνες ξένων και εγχώριων μυστικών υπηρεσιών, αντικομμουνιστική υστερία, δίκες, εκτελέσεις, τρόμος με στόχο το διαμελισμό των δημοκρατικών δυνάμεων. Η θυσία του Μπελογιάννη. Η αλήθεια για τον Πλουμπίδη. Τα λάθη της Αριστεράς και του κέντρου. Ντοκουμέντα γνωστά και ντοκουμέντα που πρώτη φορά βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Η "Εντολή" χαρακτηρίστηκε σαν "συνταραχτικό, μεγάλο έργο, πολιτικής ευθύνης". "Γραμμένο αντικειμενικά, τεκμηριωμένα και για αυτό πειστικά, με μπρεχτικής μορφής αποστασιοποίηση, είναι τελικά ένας ύμνοςστην παλικαριά, στον πατριωτισμό και στην εντιμότητα της περήφανης γενιάς της Αντίστασης που σφαγιάστηκε..." Η πρώτη έκδοση της "Εντολής" εξαντλήθηκε σε λίγες μέρες.

non-exchangeable & non-refundable

non-exchangeable & non-refundable

Η έκδοση αυτού του βιβλίου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί επετειακή, μια και φέτος συμπληρώνονται εβδομήντα χρόνια από την άγρια δολοφονία της Ηλέκτρας Αποστόλου (26 Ιουλίου 1944) και δέκα χρόνια από το θάνατο της Διδώς Σωτηρίου (23 Σεπτεμβρίου 2004). Η Διδώ στη δεκαετία του '50 ένιωσε την ανάγκη να τιμήσει τη φίλη της Ηλέκτρα, που δολοφονήθηκε όταν πια όλη η Αντίσταση και όλη η Ελλάδα έβλεπαν τη μέρα της απελευθέρωσης να πλησιάζει. Ήταν απολαυστικές οι αφηγήσεις της Διδώς για τις αποστολές που ανέθετε το Κόμμα στις δυο τους· όπως, για παράδειγμα, να πάνε στον Πειραιά και να ξεσηκώσουν τις εργάτριες (ο κομματικός όρος ήταν "να κάνουν αγκιτάτσια") στις καπνοβιομηχανίες του Κεράνη και του Παπαστράτου. Η ιστορία κατά κανόνα κατέληγε με εισβολή της Ασφάλειας στο χώρο, με πυροβολισμούς στον αέρα και με την Ηλέκτρα και τη Διδώ να τρέχουν προς το σταθμό του Ηλεκτρικού για να επιστρέψουν στην Αθήνα. Ατέλειωτες ακόμη ήταν οι αφηγήσεις της Διδώς για τη συμμετοχή τους στο Παγκόσμιο Αντιπολεμικό και Αντιφασιστικό Συνέδριο Γυναικών στο Παρίσι. [...]

30 διηγήματα που καλύπτουν 60 χρόνια από τη ζωή της συγγραφέως και της χώρας.


Η Σχολή Γυναικείας Μορφώσεως, που αργότερα της είχαν δώσει οι ιδιοκτήτες τον πομπώδη τίτλο Ακαδημία Γυναικείας Μορφώσεως, δεν ήταν ούτε ανώτερη ούτε μέση ούτε καν παιδεία. Ήταν μια κερδοφόρα επιχείρηση, που δημιούργησαν στη δεκαετία του ’20, με πελατεία κακομαθημένα πλουσιοκόριτσα που οι γονείς τους τα προόριζαν για νυφοπάζαρα περιωπής.

Διδάσκονταν σ’ αυτή την ακαδημία ό,τι χρειάζονταν τα κορίτσια της "καλής τάξης" - γαλλικά, αγγλικά, πιάνο, χορό, ζωγραφική, λίγα πασαλείμματα ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας, ιστορία της Τέχνης, γυμναστική, υγιεινή, κεντήματα και μαθήματα μαγειρικής, "Πώς να ικανοποιείτε τον στόμαχον του μέλλοντος συζύγου με γαργαλιστικά εδέσματα...", όπως έλεγε και η στρουμπουλή καθηγήτρια των οικοκυρικών κυρία Φούλα.

Τα περισσότερα κορίτσια την ανέχονταν αυτή την υποβαθμισμένη ψευτοπαιδεία. Ήταν όμως και κάμποσα άλλα, θύματα του συντηρητισμού των γονιών και των κηδεμόνων τους, που τα τραβούσαν από το κλασικό γυμνάσιο, για να πάψουν να ονειρεύονται πανεπιστημιακές και άλλες ανώτερες σπουδές, κι ας είχαν και μυαλό και θέληση για κάτι καλύτερο.

(απόσπασμα από το "Γράμμα από τα παλιά")

Ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος «Κατεδαφιζόμεθα» είναι ένας νέος με πνευματικές ανησυχίες, όνειρα και φιλοδοξίες που δε βρίσκουν έδαφος για ανθοφορία μέσα στο ψυχροπολεμικό κλίμα της δεκαετίας του '50 κι έπειτα. Δύσπιστος και σκωπτικός, παλεύει μέσα και έξω από το περιβάλλον του, ανάμεσα στις συμπληγάδες μιας δοσίλογης, ξενόδουλης δεξιάς και μιας βαριά τρυματισμένης, μα πάντα δυναμικής αριστεράς. Αναζητάει με πάθος τον εαυτό του και το στίγμα της εποχής του. Οργίζεται αμφισβητεί, παραπαίει, αρνείται να ξοδέψει τον ενθουσιασμό του για ότι θεωρεί ξεπερασμένο και αποτυχημένο. Μα προσέξτε τον, δεν είναι πάντα αυτό που θέλει να λέει...

Η πένα της Διδώς Σωτηρίου μας φέρνει κοντά στους προβληματισμούς και στις τραυματικές εμπειρίες της γενιάς της κατοχής και της γενιάς του εμφυλίου, για να μας ζεστάνει τελικά με τη θέρμη της ανθρωπιάς και της ελπίδας...

Classe de 3ème "Πόλεμοι και ξανά πόλεμοι! Τι στο καλό θα βγάλει η μαγκούφα η εποχή μας και κοιλοπονάει τόσο άγρια;" Μπήκε το κακό με τους Βαλκανικούς Πολέμους και άργησε να βγει. Χρόνια σπαρμένα με θυσίες, πολέμους και νεκρούς. Η Μικρασιατική εκστρατεία και η καταστροφή. Η ιστορία του Μανώλη Αξιώτη, Μικρασιάτη αγρότη από τον Κιρκιντζέ. Άνθρωπος του μόχθου, δεμένος με τον τόπο του, το πατρικό του σπίτι, τους χωριανούς του. Ο άντρας που πάλεψε με κορμί και με ψυχή. Στο Αμελέ Ταμπουρού, τα Τάγματα Εργασίας της Άγκυρας, το 1915. Στο μέτωπο του Αφιόν Καραχισάρ το 1922. Μια λεύτερη πατρίδα ονειρευόταν καθώς έσφιγγε τα δόντια και έλεγε: "Ώρα μάχης, Αξιώτη, ώρα θυσίας. Δεν έχεις ελόγου σου κανένα πάρε δώσε με την πολιτική. Το χρέος σου κάνεις". Γνώρισε κακουχίες και στερήσεις, είδε βασανιστήρια και θανάτους, έζησε την αιχμαλωσία και την προσφυγιά, για να συλλογιστεί: "Θηρίο είν' ο άνθρωπος!" Το μνημειώδες έργο της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας που χαρακτηρίστικε "Βίβλος της σύγχρονης εξόδου του Μικρασιάτικου Ελληνισμού". Από το 1962 που πρωτοεκδόθηκαν μέχρι σήμερα τα "Ματωμνένα Χώματα" έχουν ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 400.000 αντίτυπα. Το βιβλίο έχει μεταφραστεί στις εξής γλώσσες: αγγλικά, βουλγαρικά, εσθονικά, γαλλικά, γερμανικά, ολλανδικά, ουγγρικά, ρώσικα, ρουμανικά, σερβικά, ισπανικά, ιταλικά, τουρκικά και κέλτικα βρετονικά. Στην Τουρκία το βιβλίο είχε συγκλονιστική απήχηση.

Ένα κορίτσι με πλούσια φαντασία ξεκινάει από έναν παραμυθένιο κόσμο για να βρεθεί γρήγορα μπλεγμένη με θύελλες οικογενειακές, πολεμικές, κοινωνικές." Τ' όνομά μου είναι Αλίκη Μάγη. Μα αν βιάζομαι να σας συστηθώ δεν πάει να πει πως είμαι και η κεντρική ηρωίδα. Μια αφηγήτρια είμαι. Οι ήρωες είναι πολλοί και ο καθένας προβάλλει με την ώρα του, γέννημα θρέμμα της ταραγμένης του εποχής."

...Ζωντανεύει μια εποχή και μια κοινωνία με τα προβλήματά της, τις καθημερινότητές της, τα δράματά της και προπαντός τις ανθρώπινες πινελιές ευτυχίας και δυστυχίας... Με ένα ύφος που πηγαινοέρχεται από το λυρικό στο επικό για να μείνει πάντα βαθιά κοινωνικό κια βαθιά ανθρώπινο..." (Στάθης Δρομάζος) "...ένα μνημειώδες χρονικό, όπου σφύζουν οι ηρωισμοί της φυλής μας και η παναιώνιά μας τραγικότητα" (Θράσος Καστανάκης) "Ζωντανεύει τύπους, κόσμους, εποχές... αληθινή αποκάλυψη..." (Έλλη Αλεξίου) "Διαβάζοντας κανείς ετούτο το βιβλίο, παίρνει την εντύπωση πως είναι ο χρυσός καρπός που περίμενε ο πεζός λόγος, ύστερα από απαραίτητα στάδια προετοιμασίας για την απόχτησή του... Σπάνια έχουμε χαρεί και σε ξένα κείμενα αυτή τη στέρεη, την ισομερή σύνθεση και δομή, τον ψυχικό πλούτο, τη ζεστασιά και τη μαγεία..." (Χρήστος Λεβάντας, "Το περιοδικό μας", Φεβρουάριος 1959)