Γιάννης Μαρίνος

Όλα ήταν γνωστά, εδώ και τρεις τουλάχιστον δεκαετίες, όσα κατέστησαν αναπόφευκτη τη σημερινή οικονομική και κοινωνική τραγωδία, που βιώνει η χώρα Στο βιβλίο αυτό φιλοξενούνται αυτονόητες διαπιστώσεις και αγωνιώδεις προειδοποιήσεις του συγγραφέα επί τρεις δεκαετίες. Από τα επιλεγμένα άρθρα του συγγραφέα δημοσιευθέντα στο "Βήμα" και στον "Οικονομικό Ταχυδρόμο", τα οποία σχολιάζονται και με βάση τα συμβάντα στην διαδρομή των χρόνων και τα όσα βιώνουμε σήμερα, προκύπτει ότι ο εφιάλτης που ζούμε τώρα όχι μόνο δεν ήταν απρόβλεπτος, αλλά και θα μπορούσε σε αρκετή έκταση να προληφθεί. Η αυστηρή κριτική που ασκείτο όχι μόνο στην εκάστοτε Κυβέρνηση, αλλά και σε κάθε άλλη εξουσία (κόμματα, ΜΜΕ, συνδικαλιστές) αγνοήθηκε. Ο κοινός νους, από τον οποίο επήγαζαν τα κείμενα αυτά, απορριπτόταν από τους βολεμένους ή από τους προσδοκώντες να απολαύσουν την ευημερία που εξασφάλιζαν οι δωρεάν επιδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο ασύνετος δανεισμός κράτους και ιδιωτών, το βόλεμα σε κάποια θέση στο δημόσιο ή σε προνομιούχες δημόσιες επιχειρήσεις και συντεχνίες, παράλληλα με τα οφέλη που εξασφάλιζε η ατιμωρησία σε κάθε είδους παραβατικότητα. Φαίνεται απίστευτο ότι ακόμα και την περίοδο 1964-1966, όταν άρχισαν για πρώτη φορά οι άφρονες παροχές από άδεια ταμεία και με προσφυγή στον δανεισμό από το εξωτερικό, ο συγγραφέας με άρθρο του προειδοποιούσε (με την τότε εν χρήσει καθαρεύουσα) "δανειζόμεθα από το εξωτερικόν δια να εξοφλούμεν τα χρέη μας προς το εξωτερικόν" και ότι "η Ελλάς έφθασε εις αδιέξοδον από τον συνεχή δανεισμόν και με την μη παραγωγικήν αξιοποίησίν του". Στο βιβλίο αυτό μπορεί ο αναγνώστης να διαπιστώσει πόσο ολέθρια για τον τόπο αποδείχθηκε η συστηματοποίηση των παροχών με δανεικά κατά τη δεκαετία του '80, την οποία έκτοτε συνέχισαν όλες οι κυβερνήσεις προκειμένου "να περνάμε καλά" ακόμα και σε βάρος των νεότερων γενιών, που τώρα απελπισμένες αντιμετωπίζουν ένα εφιαλτικό μέλλον. Τα όσα επισημαίνονται στο βιβλίο αυτό και τα οποία αγνοήθηκαν όταν υπήρχε καιρός, ο συγγραφέας ελπίζει ότι μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμα, για την πορεία ακόμα και στο ζοφερό σήμερα. Όπως έγραφε και στην προηγηθείσα έκδοση με τον τίτλο "Κοινός Νους" (1993), πολλοί αναγνώστες θα διαπιστώσουν ότι ο συγγραφέας δεν διστάζει να λέει ξεκάθαρα αυτά που θα ήθελε ο καθένας να πει σε κάποιες δύσκολες ώρες κατά τις οποίες αισθάνεται την ανάγκη να ξεσπάσει, αλλά δεν τολμά από τον φόβο μήπως ενοχλήσει τους ισχυρούς ή διακυβεύσει προσωπικά συμφέροντα ή αντιμετωπίσει τη λάσπη, που και αυτή χρησιμοποιείται με το φτυάρι προς κάθε αποπειρώμενο να φωνάξει, όπως το παιδάκι στο γνωστό παραμύθι του Άντερσεν, πως "ο βασιλιάς είναι γυμνός".

Πώς διαχειρίζεσαι γεγονότα, προσωπικές εκμυστηρεύσεις, συμπεριφορές εκτός πρωτοκόλλου, στιγμές αδυναμίας και χαλαρότητας, που όμως μαζί με τη δημόσια εικόνα ολοκληρώνουν πληρέστερα το πορτρέτο μεγάλων προσωπικοτήτων, την ύπαρξη και το έργο των οποίων καταγράφει η επίσημη ιστορία ως πρωταγωνιστών της ανθρώπινης περιπέτειας επί γης; Ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου στην πολύχρονη δημοσιογραφική του διαδρομή ευτύχησε όχι μόνο να ζήσει από κοντά τον ελληνικό δημόσιο βίο των τελευταίων 60 χρόνων, αλλά και να συνδεθεί στενά με πολλές σημαντικές προσωπικότητες, μεταξύ των οποίων ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Χαρίλαος Φλωράκης. Τα όσα αξιομνημόνευτα αποκόμισε από την προσωπική σχέση μαζί τους, αν δεν καταγράφονταν, θα κατέληγαν ως μη συμβάντα. Συνεπώς, θα παρέμεναν άγνωστα για τους ενδιαφερομένους, και ιδιαίτερα για τους επίσημους βιογράφους τους, μολονότι μπορούν να συντελέσουν στην πληρέστερη κατανόηση των τριών σημαντικότερων πολιτικών ηγετών της ελληνικής μεταπολιτευτικής ιστορίας. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, για παράδειγμα, εξομολογείται ότι η πανίσχυρη Τουρκία δεν αντιμετωπίζεται παρά μόνο με τον διάλογο. Αν ο διάλογος κάποτε τερματιστεί, κάτι τέτοιο θα σημάνει ή πλήρη υποχώρηση της Ελλάδας σε όλες τις απαιτήσεις της Τουρκίας ή πόλεμο· ο Ανδρέας Παπανδρέου εκφράζει ξαφνικά τη λύπη του που δεν μπορεί να εφαρμόσει και η δική του κυβέρνηση την εξαιρετικά επιτυχημένη οικονομική πολιτική του ομολόγου του στην Πορτογαλία, πρωθυπουργού Καβάκο Σίλβα, επειδή εκείνη είναι δεξιά ενώ η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είναι αριστερή· ο Χαρίλαος Φλωράκης αποκαλύπτει με ποιο συνταγματικά ανεκτό τρόπο θα εμπόδιζε τις συντεχνιακές απεργίες, οσάκις παραλύουν την ομαλή λειτουργία της οικονομίας και ταλαιπωρούν τους αδύναμους κυρίως πολίτες. Πρόκειται για κάποιες από τις πολλές εκμυστηρεύσεις τους στον συγγραφέα-δημοσιογράφο Γιάννη Μαρίνο, ο οποίος έκρινε ότι επιβαλλόταν να τις φέρει στη δημοσιότητα για μια πιο ανθρώπινη προσέγγιση των τριών αυτών σπουδαίων πολιτικών.