Gilles Deleuze

non-exchangeable & non-refundable

Le dialogue - naissance, clé de voûte et point de chute en philosophie - est la forme et la mise en place de la pensée privilégiées par Gilles Deleuze durant toute sa carrière. Ces Dialogues (1977), coécrits avec Claire Parnet, prennent la forme d'un ample échange qui se déclinera ensuite dans le vidéogramme L'Abécédaire de Gilles Deleuze (1996). Avec sensibilité et pédagogie, Deleuze revient sur les concepts phares de sa pensée philosophique tels que le devenir, la pensée rhizomatique ou encore la déterritorialisation.

G. Deleuze s'interroge sur la philosophie théorique de Spinoza, qui oppose éthique et morale et lie les propositions éthiques à la proposition ontologique. Il présente une sorte de dictionnaire des principales notions du philosophe hollandais.

De 1970 à 1987, Gilles Deleuze a donné un cours hebdomadaire à l'université expérimentale de Vincennes, puis de Saint-Denis à partir de 1980. Les huit séances de 1981 retranscrites et annotées dans le présent volume sont entièrement consacrées à la question de la peinture. Quel rapport la peinture entretient-elle avec la catastrophe, avec le chaos ? Comment conjurer la grisaille et aborder la couleur ? Qu'est-ce qu'une ligne sans contour ? Qu'est-ce qu'un plan, un espace optique pur, un régime de couleur ? ... Cézanne, Van Gogh, Michel-Ange, Turner, Klee, Pollock, Mondrian, Bacon, Delacroix, Gauguin ou le Caravage sont pour Deleuze l'occasion de convoquer des concepts philosophiques importants : diagramme, code, digital et analogique, modulation. Avec ses étudiants, il renouvelle ces concepts qui bouleversent notre compréhension de l'activité créatrice des peintres. Concrète et joyeuse, la pensée de Deleuze est ici saisie au plus près de son mouvement propre.

Στον απόηχο του γαλλικού Μάη του ’68 οι Ντελέζ και Γκουατταρί δημοσιεύουν τούτο το καταιγιστικό, ανελέητο και μνημειώδες "κατηγορώ" εναντίον της ψυχανάλυσης, εναντίον της κομβικής της έννοιας, που είναι το οιδιπόδειο σύμπλεγμα.Υποστηρίζουν ότι το ψυχαναλυτικό αυτό τέχνασμα παγιδεύει το υποκείμενο μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον, κάνει τη σεξουαλικότητα ένα βρώμικο ανομολόγητο μυστικό και αφαιρεί κάθε επαναστατική ισχύ από το ασυνείδητο. Αυτό όμως είναι ένα εργοστάσιο επιθυμίας που οι παραγωγικές του δυνάμεις διασπούν το οικογενειακό τρίγωνο και επενδύουν ολόκληρο το ιστορικό κοινωνικό πεδίο, παραληρώντας φυλές, ηπείρους, πολιτισμούς. Η επιθυμία γίνεται μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα το ανορθολογικό στοιχείο κάθε ορθολογικότητας που καταστέλλεται διαρκώς διότι απειλεί να το τινάξει στον αέρα. Καθήκον της σχιζοανάλυσης θα είναι ο εντοπισμός της διάδρασης μεταξύ των λιβιδινικών επενδύσεων και της κοινωνικής καταστολής, η εκπλήρωση της διαδικασίας της επιθυμητικής παραγωγής.

Η νομαδική σκέψη διασχίζει ερήμους και στέπες, ο νομάδας της πόλης φεύγει με τη σκέψη για ένα ταξίδι, έστω επιτόπου, ενεργοποιώντας όλες τις εντάσεις, αυτές που, σε θερμοκρασία στοχαστικής υψικαμίνου, και με μια σαγηνευτικά κωδικοποιημένη γλώσσα, οι συγγραφείς του βιβλίου επιχειρούν να καταγράψουν. Ένα ευρύ φάσμα γνώσεων -βιολογία, γλωσσολογία, γεωμετρία, οικονομία κ.λπ.- κινητοποιείται για να αποκτήσει πρόσωπο τούτη η σκέψη, που δεν μένει όμως στις ιστορικές και κοινωνικές, ούτε στις ασυνείδητες, αιτιότητες, που ερευνά τον άνθρωπο ως μηχανή, ως ροή, ως φυγή, τις κοινωνικές σχέσεις ως διαρρύθμιση, όχι σε επίπεδο θεσμών αλλά σε μια μοριακή κατάσταση όπου τα πάντα είναι έτοιμα να απελευθερώσουν το ροϊκό τους είναι. Το "Χίλια πλατώματα" συνεχίζουν την εργασία που οι συγγραφείς ξεκίνησαν με τον Αντι-Οιδίποδα, και πλέον θεωρείται μία από τις πιο κλασικές μελέτες στο πεδίο της φιλοσοφικής σκέψης στα τέλη του 20ού αιώνα. Βρίσκεται στο επίκεντρο του διαλόγου σχετικά με την επαναξιολόγηση των εργασιών του Φρόυντ και του Μαρξ, καθώς στο βιβλίο αυτό αναπτύσσεται μια προσέγγιση η οποία, ενώ δεν είναι ούτε φροϋδική ούτε μαρξιστική, διδάσκεται από αυτές για να οδηγηθεί τελικά σε ένα εντελώς νέο μονοπάτι σκέψης. Παρουσιάζει μια πρωτοπόρα προσπάθεια κοινωνικής και ψυχολογικής ανάλυσης, η οποία απελευθερώνεται από τα ζητήματα στα οποία ασκεί κριτική η μετανεωτερική σκέψη. Το Χίλια πλατώματα είναι βασικό ανάγνωσμα για όσους ασχολούνται με τις σπουδές φύλου, τους κριτικούς της λογοτεχνίας, τους κοινωνικούς επιστήμονες, τους φιλοσόφους, αλλά και όσους ενδιαφέρονται για τα ζητήματα που θέτει ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός.

Είναι δύσκολο να πει κανείς σε ποιο ερώτημα ή σε ποια ερωτήματα απαντά η "Λογική του νοήματος". Είναι άραγε η έρευνα για τη γλώσσα που αρμόζει στη φιλοσοφία της διαφοράς, την οντολογία της οποίας είχε ήδη σκιαγραφήσει η "Διαφορά και επανάληψη"; Είναι η αναζήτηση των υπερβατολογικών προϋποθέσεων της γλώσσας που εκφράζει το γίγνεσθαι και τη διαφορά (τη διαφο/ωροποίηση); Είναι η ανάδειξη του νοήματος σε ανεξάρτητη διάσταση του είναι και του λέγειν και η εκτύλιξη της γε-νεσιουργικής του ικανότητας; Είναι η ανύψωση του παραδόξου και του μη νοήματος σε υπερβατολογικές προϋποθέσεις του νοήματος; Είναι μια εκτενέστερη και πιο τεκμηριωμένη απόδειξη της προτεραιότητας των συμβάντων σε σχέση με τα σώματα, τις μείξεις τους και τις καταστάσεις πραγμάτων; Είναι μια πρώτη αναμέτρηση με τις εγκλειστικές διαζεύξεις της επιθυμίας, κρυμμένης πίσω από τις περιπέτειες της Αλίκης, τη λογική του Κάρολ, τη σχιζοφρένεια του Αρτώ και το θέατρο του τρόμου της Μέλανι Κλάιν; Ή μήπως είναι μια «γυμνασία», όπως κάποιοι κάποτε είχαν χαρακτηρίσει τον "Παρμενίδη" του Πλάτωνα, μόνο που αυτή τη φορά η γυμνασία δεν θα είναι φτιαγμένη για τους μαθητές της Ακαδημίας, αλλά για τον λαό που πάντοτε έρχεται και έχει ήδη περάσει;

"Ο εξαντλημένος", που δημοσιεύτηκε το 1992 και ανήκει στα τελευταία κείμενα του Deleuze, συνιστά ένα εκτενές και πυκνό σχόλιο στο έργο του Beckett και του σπινοζικού του χαρακτήρα, μέσω της διάκρισης μεταξύ της κούρασης και της εξάντλησης. Όμως, καθώς γράφτηκε σε μια ιστορική συγκυρία όπου όλες οι δυνατότητες της πολιτικής χειραφέτησης έμοιαζαν να έχουν εξαντληθεί και η κούραση βάραινε τους ώμους και τη σκέψη των πολιτικών υποκειμένων, "Ο εξαντλημένος" μπορεί να διαβαστεί και ως ένα πολιτικό σχόλιο γύρω από τις σχέσεις ελευθερίας, δυνατότητας, επιθυμίας και αντίστασης, καθώς η εξάντληση είναι θεμελιώδης για τη δημιουργία νέων υποκειμενικοτήτων μόνο όταν όλες οι δυνατότητες έχουν εξαντληθεί, αναδύεται η δυνατότητα της δημιουργίας του πραγματικά και αληθινά καινούργιου.

Ο μπερξονισμός του Ντελέζ συγκαταλέγεται με τη μελέτη του Ζανκελεβίτς, Bergson στις γονιμότερες αναγνώσεις της φιλοσοφίας του Μπερξόν, ενός αδίκως παραγνωρισμένου, επί δεκαετίες, μείζονος στοχαστή, η εμπέδωση των ιδεών του οποίου απαιτείται για την επαρκή κατανόηση θεμελιωδών εκφάνσεων της γαλλικής φιλοσοφίας μέχρι σήμερα. Οι οξυδερκείς αναλύσεις του Ντελέζ για τις έννοιες που δημιούργησε ο Μπερξόν την ενόραση ως μέθοδο, τη διάρκεια ως άμεσο δεδομένο, τη μνήμη ως δυνητική συνύπαρξη και τη ζωτική ορμή ως κίνηση διαφοροποίησης και για τη διαμάχη του με τον Αϊνστάιν αναφορικά με τον χρόνο ενεργοποιούν την προσοχή του αναγνώστη. Εξάλλου, η αγγλική έκδοση του Μπερξονισμού, το 1991, αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον για τον Μπερξόν και στην αγγλοσαξονική διανόηση. Επιπλέον, η προσεκτική μελέτη του συμβάλλει στην εμβάθυνση της φιλοσοφίας του Ντελέζ, καθώς ο Μπερξόν αποτελεί έναν από τους τρεις βασικούς φιλοσόφους -μαζί με τον Νίτσε και τον Σπινόζα- με τους οποίους αναμετρήθηκε κριτικά. Τέλος, η εντρύφηση στον φιλοσοφικό στοχασμό του Μπερξόν και του Ντελέζ προάγει μια διαφορετική προσέγγιση της εξέλιξης της σύγχρονης φιλοσοφίας στη Γαλλία, που μας ενδιαφέρει όχι μόνο σε θεωρητικό αλλά και σε ηθικοπρακτικό επίπεδο, καθώς διαπνέεται από έντονη χειραφετητική δυναμική.