Claude Lévi - Strauss

Ένα έργο αναφοράς που σηματοδότησε την πορεία και την εξέλιξη της ανθρωπολογίας.

"Όταν ο ανθρωπολόγος πιστεύει ότι κάνει ιστορία, κάνει το αντίθετο· και όταν φαντάζεται ότι δεν κάνει, τότε συμπεριφέρεται σαν καλός ιστορικός", σημειώνει ο κορυφαίος Γάλλος ανθρωπολόγος Claude Levi-Strauss (1908-2009) στην εισαγωγή της Δομικής Ανθρωπολογίας, του πιο αντιπροσωπευτικού έργου του, που κυκλοφόρησε το 1958.

Σ' αυτή τη συλλογή δοκιμίων ο Levi-Strauss σκιαγραφεί το πεδίο της ανθρωπολογίας ως επιστήμης, παρουσιάζοντας αναλυτικά το μοντέλο του δομισμού στις ανθρωπολογικές έρευνες. Συγκρίνει ανθρωπολογικές θεωρήσεις, θέτει ζητήματα μεθοδολογίας και θεωρητικής ερμηνείας, στοχάζεται ως προς τη θέση και τη συμβολή της ανθρωπολογίας στις κοινωνικές επιστήμες - καταδεικνύοντας παράλληλα τη σύνδεσή της με άλλους γνωστικούς κλάδους, όπως η ιστορία, η γλωσσολογία και η κοινωνιολογία -, διερωτάται τέλος για τα προβλήματα που εγείρει η διδασκαλία της στo πλαίσιo των ακαδημαϊκών σπουδών. Ο συγγραφέας εξετάζει, μεταξύ άλλων, την έννοια του αρχαϊσμού και της κοινωνικής δομής στην ανθρωπολογία, αναλύοντας μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα θέματα συγγένειας, κοινωνικής οργάνωσης, γλώσσας, τέχνης, θρησκείας, μυθοποιίας, τελετουργικής δραστηριότητας και συμβολικής δραστικότητας στις ιθαγενείς κοινωνίες.

H "Άγρια σκέψη", δηµοσιευµένη το 1962, περιλαµβάνει την καλύτερη έκθεση των νόµων οι οποίοι, σύµφωνα µε τον Levi-Strauss, διέπουν την ανθρώπινη νόηση στις κοινωνίες χωρίς γραφή. Ως "άγρια σκέψη" ο Γάλλος ανθρωπολόγος όρισε τη µορφή εκείνη της σκέψης που αναδύθηκε κατά τη νεολιθική περίοδο και η οποία οδήγησε στην ανακάλυψη των "τεχνών του πολιτισµού": στην κεραµική, στην υφαντική, στη γεωργία και στην εξηµέρωση των ζώων, δραστηριότητες που εξακολουθούν να αποτελούν τα ερείσµατα της ανθρώπινης ζωής. Η αρχή των ανακαλύψεων αυτών θα πρέπει να αναζητηθεί στην επιµονή της άγριας σκέψης να παρατηρεί την εµπειρική ποικιλοµορφία και να την εκµεταλλεύεται πρωτίστως θεωρητικά, προκειµένου να καταστήσει σηµαίνοντα τον πραγµατικό κόσµο. Σε αντίθεση µε τον δυτικό ορθολογισµό, η σκέψη των µη δυτικών κοινωνιών εξακολούθησε να βασίζεται στα δεδοµένα των αισθήσεων, φτάνοντας µε τον τρόπο αυτό στη δηµιουργία µιας "επιστήµης του συγκεκριµένου". Το όνοµα του Levi-Strauss συνδέεται µε το επιστηµολογικό παράδειγµα της "δοµικής ανθρωπολογίας", το οποίο βασίστηκε στην επιλεκτική µεταφορά ορισµένων αρχών της δοµικής γλωσσολογίας του F. De Saussure, όπως αυτή τροποποιήθηκε από τη φωνολογία των N. Trubetzkoy και R. Jakobson. Η προσέγγιση που εισηγήθηκε ο Levi-Strauss ξεπέρασε τα όρια της ανθρωπολογικής θεωρίας και επηρέασε µια σειρά επιστηµονικούς κλάδους όπως, µεταξύ άλλων, η ψυχανάλυση, η πολιτική θεωρία, η φιλοσοφία ή η λογοτεχνική κριτική. Παρά το γεγονός ότι σήµερα πλέον η δοµιστική προσέγγιση έχει διακλαδιστεί στα ποικίλα µεταδοµιστικά ρεύµατα, το έργο του Levi-Strauss παραµένει "κλασικό", και για τους νέους δρόµους που διάνοιξε για την ανθρωπολογική σκέψη αλλά και για το όραµά του για µια ισότιµη αποτίµηση των πολιτισµικών εκφράσεων όλων των κοινωνικών οµάδων, είτε αυτές ανήκουν στον δυτικό κόσµο είτε στις ταχύτατα εξαφανιζόµενες κοινωνίες των επονοµαζόµενων "αγρίων". Ε.Κ.