Γιώργος Αριστηνός

Δοκίμια, άρθρα, κριτικές, scripta minima, αναγνωστική εμπειρία πολλών χρόνων, κείμενα άλλα δημοσιευμένα και άλλα ανέκδοτα, όλα όμως "ανασκολοπισμένα" (αναταγμένα και διορθωμένα) ώστε να αποτελούν εντελώς νέο υλικό, ιδού το περιεχόμενο αυτού του τόμου.

Ο μοντερνισμός, ο μεταμοντερνισμός, η παράδοση, οι μεγάλοι σταθμοί της λογοτεχνίας που άλλαξαν τις αναγνωστικές μας έξεις, ο λεγόμενος ελληνοκεντρισμός και οι παθολογικές συμφύσεις του, οι διακειμενικές σχέσεις στο αρχιπέλαγος της γραφής, τα "λοξά" αιρετικά ή ανορθόδοξα έργα είναι τα θέματα που απασχολούν τον συγγραφέα στον παρόντα τόμο, με ψυχαναγκαστική μάλιστα ένταση. Ένταση που δεν σχετίζεται με κάποια έννοια αποστολικής διακονίας απέναντι στην τέχνη του γράφειν, αλλά με το στιλ (λίγο μπλαζέ, λίγο κυνικό) του γράφοντος που θεωρεί τη λογοτεχνία επικίνδυνη (αφού αντί να εξανθρωπίζει εξιδανικεύει) για τον κόσμο.

Ο κύκλος της γλώσσας έτσι θα έκλεινε απρόσφορος και αλυσιτελής. Όλα αυτά δεν ήταν παρά φαύλα
αποκυήματα της φαντασίας, μια φιλοσοφική κακοφωνία στην αρμονία του λόγου. Το φάσμα του Αριστο-
τέλη εμφανιζόταν μπροστά μου, μ’ έναν μακάβριο καγχασμό. Όφειλα απέναντι στις μεταμορφώσεις της
γλώσσας και της λογικής, να αμυνθώ μ’ έναν αντιπερισπασμό: Να γράφω ακατάσχετα, να αυξάνω την
ισχύ κάθε φθόγγου, κάθε φωνήματος, να γεμίζω το στομάχι με εμετικά ώστε άδειος πια να προσεταιρίζο-
μαι ό,τι άκουσα, ό,τι θα μπορούσα να ενωτιστώ στο μέλλον, να κατουράω λέξεις και να αποπατώ φράσεις,
να γίνω ολόκληρος ένα στόμα-πρωκτός που όχι μόνο θα χωρούσε μέσα του ένα δωμάτιο, μα κι ένα πα-
λάτσο, τη Sagrada Familia του Γκαουντί, τους δίδυμους πύργους, την Ακρόπολη της βλακείας του κόσμου,
το έπος του αυνανισμού, κάθε φαραωνική κατασκευή του Σπέερ, κάθε μακελειό διαβλητό και αδιάβλητο,
κάθε ηθική σκοτία και ψυχική ατροφία, τη γλώσσα στο τάνυσμά της, στη στεντόρεια αποχαλίνωσή της.
Ναι, θα άφηνα τη γλώσσα να χυθεί όπως η λάβα, να κάψει τις Πομπηΐες του έρημου ντουνιά, εγώ, ένας
δερβίσης που πέθαινε μέσα στη δίνη του χορού του. Το δωμάτιο θα γέμιζε πια από έναν λαμπερό, ροΐδειο
χρυσοκάνθαρο, από μια παλιά αλατιέρα σκαλισμένη σε χρυσό και σμάλτο, από χρυσόλιθους, από μι-
κρούς εβένινους ελέφαντες, δεκάδες από γιούσουρι πίπες του Μαγκρίτ, από ένα σαπφείρινο μαβί στο
μάτι της πόρτας, ό,τι επιτέλους θα στόμωνε από πλησμονή το τίποτα που τώρα θα πλάνταζε από την
παλίρροια του νοήματος, από την αναβράζουσα επιληψία της γλώσσας.

Ο ήρωας του Γιώργου Aριστηνού, ευπατρίδης, διανοούμενος, αλκοολικός από πεποίθηση και όχι από έξη, εστέτ και μισάνθρωπος, αλλά συνάμα και τρυφερός ως την αυτοανάλωση, σκοτώνει τέσσερις γυναίκες είτε επειδή τραυματίζουν την αισθητική του είτε επειδή προσβάλλουν τον ναρκισσισμό του. Ας μην αναζητήσουμε ωστόσο στον Δολοφόνο μια αναπαράσταση αληθοφανών πράξεων ή τη διερεύνηση των κινήτρων τους· πρόκειται για συνειδητή παρωδία του μυθιστορηματικού είδους. Ο Αριστηνός βάζει τον ήρωά του να διαρρηγνύει τον έναν μετά τον άλλον όλους τους δεσμούς με τους γύρω του. Καθηλωμένος στη μεταφυσική του μοναξιά, ρημαγμένος από την αίσθηση μιας βαθιάς οντολογικής προσβολής, ο κεντρικός χαρακτήρας περιπλανιέται σε έναν υπαρξιακό λαβύρινθο, από τον οποίο κανένας και τίποτα δεν είναι σε θέση να τον βγάλει. Το κακό, η αυτοκαταστροφή, ο θάνατος, ο πόνος, η αγωνία και οι ενοχές συγκλίνουν στην έννοια της οντολογικής αρρώστιας. Η γλώσσα του μυθιστορήματος, μέσα από τους μαιάνδρους της, με ένα μπαρόκ λεξιλόγιο και πλήθος αναφορών στη λογοτεχνία, καλείται να αποτυπώσει την παλίρροια των συναισθημάτων μίσους, τις διαρκείς ταλαντεύσεις ανάμεσα στη θλίψη και τη μανιακή ευφορία, τις αβυσσαλέες όψεις της ψυχής ενός χαρακτήρα που θύει στην καθαρή σπατάλη της ζωής του. "Εύγλωττη ήταν και παραμένει η πεποίθηση για τον ρόλο της λογοτεχνικής γλώσσας, η οποία με τον μηχανισμό της εξιδανίκευσης ωραΐζει το δυσοίωνο νόημα της ζωής. Εξάλλου τόσο από τον Δολοφόνο όσο και από το σύνολο του συγγραφικού μου έργου συνάγεται πόσο απορφανισμένο είναι αυτό από θετική αξία. Μπορώ μάλιστα να ορκιστώ χωρίς καμιά αμφιταλάντευση στην κακή πίστη του ανθρώπου. Περαιτέρω βέβαια και στη δολοφονική του φύση που, όσο κι αν προσχώνεται από τους κοινωνικούς θεσμούς και τις σωτηριολογικές θεωρίες, άλλο τόσο βρίσκει την ευκαιρία να προβάλλει το ευαγές έργο της. [...] Ο πρωταγωνιστής του Δολοφόνου δεν σκοτώνει από υπεροπτική αλαζονεία, μνησικακία, φθόνο ή υπερβολικό συναίσθημα, αλλά από σνομπισμό, δηλαδή από απεγνωσμένο, άχρηστο πάθος." Γιώργος Αριστηνός

Νέο μυθιστόρημα, αντιμυθιστόρημα, κείμενο, μυθιστόρημα-ντοκουμέντο, όπως και να ορίσει κανείς το ειδολογικό αποτύπωμα αυτής της γραφής, εκείνο που έχει σημασία είναι το μέγεθος της ρήξης που προκάλεσε στη λογοτεχνική μας παράδοση. Στο μέτρο μάλιστα που ο συγγραφέας βίωσε και αναδιαπραγματεύτηκε ανάλογα τη λογοτεχνική εμπειρία της ιστορίας, μακριά από τα ιδεολογικά ιζήματα που θόλωναν ή επιχωμάτωναν το περιεχόμενό της, η σημασία του έργου του (λέξη που ο φιλάνθρωπος κυνισμός του θα την απέρριπτε αναφανδόν) μοιάζει αδιαμφισβήτητη. Ο συγγραφέας Βαλτινός ανήκει από χρόνια στην εμπροσθοφυλακή μιας πεζογραφίας που γνωρίζει καλά τους τρόπους να εξοικονομεί τα εκφραστικά της μέσα, και την τεχνική να αποστραγγίζει το σώμα της από τα περιττά λίπη. Επίσης, γνωρίζει ότι το πολυσέλιδο μυθιστόρημα κάνει, συχνά, πολλές παραχωρήσεις στην αναγνωστική ανάγκη, ή μάλλον στη βουλιμία της, για την εξωτική λεπτομέρεια, το ανώφελο αραβούργημα της φράσης, την περιφερειακή θεματική ανάπτυξη. Απαθής και ουδέτερη, σχεδόν παραλυτική (Φλωμπέρ) η αφήγηση του Βαλτινού στο μεγαλύτερο τμήμα του έργου του, ούτε εδώ θα χάσει κάτι από το στοιχείο της εξιστόρησης. Η ιστορία είναι το βάθρο όπου κτίζεται το ανθρώπινο δράμα, και συνάμα το φόντο όπου εκτυλίσσεται ο μύθος της.

Ώσπου κάτι ακούστηκε εκεί μέσα, ένας ήχος τρομπέτας (σχίσιμο βρεγμένου μεταξιού) που τα πήρε όλα και τα καρατόμησε, τα πέταξε στην αγκαλιά μας σαν ξεραμένα λουλούδια επιτάφιου, αυστηρός στην αρχή, καθώς σχεδίαζε το θέμα και το αχνό περίγραμμά του, υπονοώντας πως αυτό ήταν το όριο, η επικράτειά του, ένας παράδεισος χωρίς αγγέλους· και ύστερα "θα βάλω μέσα τον Μπρέγκελ και τα κολασμένα μαϊμουδάκια του", το πιάνο, τα κρουστά, τενόρο σαξόφωνο, μπάσο, δέκα χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα βάραιναν λιγότερο από μια μουσική του φράση ή αντί-φραση. Μάιλς Ντέιβις, λοιπόν, "dig watermelon man", και έπειτα "it's about that", και λίγο μετά παρέα με τον Κολτρέιν τενόρο σαξόφωνο, "so what, so what", λοιπόν, κυρά μου με το πλατινένιο μαλλί, "so what" αγοράκι με το καπιτονέ μπουφάν και το πουράκι στην κωλοτρυπίδα, "so what" αρχίδι γιαλαντζί· ο Μάιλς έκοβε το σκοτάδι στα δύο με τον αστραφτερό του ήχο και τις γαλαξιακές του πτήσεις (κάτι σαν μετάληψη μιας τρομερής αιμομιξίας) καθώς μια παράδοση καθολικισμού και μεταρρύθμισης, οργάνωσης της αρμονίας και σχεδιαστικής σύνθεσης έλιωνε σαν βούτυρο από την αίρεση του αυτοσχεδιασμού του· γλυκό μαύρο σκυλί, πόσα αναγεννησιακά βρέφη δε θα ήθελαν να γίνεις η βρεφοκρατούσα τους, να γλείψουν λίγο μέλι από το καυλί σου. Σήκωσα το κεφάλι μου που είχε γείρει στη λακαρισμένη μπάρα. Κολυμπούσα πια μέσα στους καπνούς και ήταν ανάγκη να απογειωθώ, φυλάγοντας λίγο ψωμάκι από το βραδινό μου συσσίτιο, να γυρίσω στη Νικόλ, γιατί όχι, ήδη το χιόνι είχε λιώσει, αλλά ο κρύος αέρας ξεκολλούσε φέτες από το δέρμα σου.