Νίκος Παναγιωτόπουλος

Καλοκαίρι του 1940, κάπου στην Αρκαδία… Ένα ολόκληρο χωριό, το Θερμό, ξεσηκώνεται και λιντσάρει τον προστάτη «άγιό» του – τον φημισμένο ασκητή Ιωάννη τον Ορφανό, ξακουστό σε ολόκληρη τη χώρα για τη θαυματουργή του δράση. Μέσα σε μια νύχτα, καθώς ψυχορραγεί, ο Ορφανός προλαβαίνει να εξομολογηθεί σ’ ένα δεκαοχτάχρονο αγόρι, τον μοναδικό «ουδέτερο» κάτοικο του Θερμού – τον άνθρωπο που την επομένη σύσσωμο το χωριό θα κατηγορήσει για τον φόνο του «αγίου». Εξήντα τόσα χρόνια αργότερα, κι ενώ οι εκκλησιαστικές αρχές συλλέγουν στοιχεία προκειμένου να προχωρήσουν στην αγιοποίηση του Ορφανού, ο «φονιάς» αποφασίζει να σπάσει τη σιωπή του. ΕΓΡΑΨΕ Ο ΤΥΠΟΣ Με τα δύο προηγούμενα μυθιστορήματά του (...) ο Παναγιωτόπουλος είχε δείξει ότι διαθέτει γερή φαντασία και καλό χιούμορ. Τα γνωρίσματα αυτά είναι παρόντα και στην Αγιογραφία, το χιούμορ ιδίως, το οποίο αποτελεί και τη σκοπιά του συγγραφέα.... Παντελής Μπουκάλας, Η Καθημερινή Ο Ν. Παναγιωτόπουλος, εκτός από δεξιοτεχνική γραφή, διαθέτει κάτι σπάνιο, αλλά επιτακτικά ζητούμενο: ώριμο και διαυγή στοχασμό. Με άλλα λόγια, η γραφή του δε γίνεται αυτοσκοπός, αλλά έκφραση καίριων και οπωσδήποτε ζωντανών και πρωτότυπων σκέψεων. Λίνα Πανταλέων, Διαβάζω «…η αντίθεση που δημιουργείται αδιάκοπα ανάμεσα στη φυσική, γεμισμένη με ντοπιολαλιές έκφραση του αφηγητή και στην αδυναμία του να απομακρύνει από το λεξιλόγιό του ό,τι στα νιάτα του ταυτίστηκε γλωσσικά με μια σκληρή και εκδικητική εξουσία δίνει στις αλλεπάλληλες δραματικές καταστάσεις της Αγιογραφίας μια διάσταση μαύρης κωμωδίας, που μεταμορφώνεται βαθμιαία και σε θεμελιώδη μηχανισμό του έργου με εκρηκτικές συνέπειες.» Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, «Βιβλιοθήκη», Ελευθεροτυπία

Μωρό μου, όπως βλέπεις, ήρθε η ώρα να χρησιμοποιήσω κι εγώ αυτή την κοινότοπη κι ανούσια και φθαρμένη προσφώνηση...ως εκεί έφταναν οι φιλοδοξίες σου... το «κερασάκι» μου δεν σ’ άρεσε, σου έπεφτε πολύ εξωτικό, οπότε…Οπότε, μωρό μου, όλα άρχισαν εκείνη τη μέρα –πάνε τρεις μήνες τώρα– που το πολύτιμο κινητό σου έπαψε ξαφνικά να κελαηδάει, σαν τρομαγμένο πουλί στο δάσος που διαισθάνεται αίφνης (θα πει: «ξαφνικά») την παρουσία του κυνηγού. Θες το πιστεύεις, θες όχι, αυτό ήταν αρκετό. Τι σχέση μπορεί να έχει η φθορά της ερωτικής σχέσης με τα διαστημικά ταξίδια, ο χωρισμός με τα τσιγάρα και τις παροιμίες, το Εκκρεμές του Φουκό με την ερωτική έλξη, οι ταινίες πορνό με την επιμέλεια κειμένων και τη ζήλια, το σκάκι με τη νεκρωμένη λίμπιντο και οι πισίνες στις βίλες των νοτίων προαστίων με τα ερωτικά απωθημένα;Πώς μπορεί να συνδέεται το μπέιζμπολ με την αρρώστια και την ερωτική επιθυμία και ο Τσέχοφ με την ελληνική επαρχία και τη νευροχειρουργική; Γιατί οι γριές ταΐζουν αδέσποτες γάτες και…τι είναι το χειρότερο που μπορεί να σου συμβεί όταν τα Ανήσυχα Άκρα σου σε κρατάνε ξάγρυπνη και συλλάβεις επ’ αυτοφώρω τον διαρρήκτη που μπουκάρει στο σπίτι σου νυχτιάτικα;

Μια συλλογή από 67 μικρές -έως μικροσκοπικές- ιστορίες, από εκείνες που ξεπηδούν απρόσκλητες καθώς ξεφυλλίζεις, ας πούμε, το άλμπουμ με τις οικογενειακές φωτογραφίες. Ιστορίες ασπρόμαυρες, αφού φαντάζουν κιόλας μακρινές, αν και ο απόηχός τους βρίσκει τρόπο να επιβιώνει, παρηγορητικός, μέσα στη βουή και την αντάρα. Ιστορίες αληθινές, αν και αυτό έχει ίσως τη μικρότερη σημασία· το προσωπικό βίωμα δεν είναι παρά η αφορμή αυτών των ακαριαίων αφηγήσεων που ψηλαφούν το αποτύπωμα μιας εποχής, με αφετηρία τα μέσα της δεκαετίας του ’60. Ιστορίες που μαρτυρούν πως το παρελθόν βρίσκει πάντα τρόπο να τρυπώνει ανάμεσα στα λόγια μας... Ιστορίες της μιας ανάσας, οι περισσότερες από τις οποίες θα μπορούσαν να διαβαστούν άνετα ακόμα κι ανάμεσα σε δυο σταθμούς του αθηναϊκού μετρό.

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος παρατηρεί το "σχεδόν πειραματικό κοινωνιολογικό εργαστήρι" μετά τις καταγγελίες της Σοφίας Μπεκατώρου, που έδωσαν το έναυσμα να ξεσπάσει το ελληνικό MeToo. Και ανοίγει μια δημόσια συζήτηση προκειμένου οι πόθοι να "πνεύσει ορμητικός άνεμος" αλλαγής στον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες αντιμετωπίζουν την κακοποίησή τους να μη μείνουν, άλλη μια φορά, ευσεβείς. "Οι καταγγελίες των γυναικών μού δίνουν την αφορμή να επιχειρήσω να υπενθυμίσω ορισμένα βασικά κοινωνιολογικά στοιχεία σχετικά με τις αιτίες και τα αντίστοιχα αποτελέσματα ενός μείζονος σημασίας κοινωνιολογικού φαινομένου, αυτού της συμβολικής κυριαρχίας, προκειμένου να συμβάλω κι εγώ -παράλληλα με τις πολύ εύστοχες και ενθαρρυμένες από το φεμινιστικό κίνημα παρεμβάσεις που βλέπουν αυτές τις μέρες το φως της δημοσιότητας- σε μια πιο ορθολογική δημόσια συζήτηση σχετικά με τις σχέσεις μεταξύ των φύλων, τις συγκρούσεις και την κατανόησή τους, καθώς και τη δράση που θα μπορούσε να τις μετασχηματίσει".

Σαν σε οπτασία είχα στυλώσει τα μάτια στο σκοτάδι
ίσκιος είπα
όταν πρόβαλε η Πηγή των Τραγουδιών μέσα σε ήλεκτρο.

Είδαμε την καλαμιά της Πηγής - το αστρικό μας.
Εφτάσαμε στο ακρογιάλι η Πηγή των Τραγουδιών
με καταιγίδα, δίχτυα αστραπών στον ουρανό και στάχτη.
Λες και ψάχναμε από που είχαν κόψει τον αυλό.
Κι ο θαλασσόκεδρος, δέντρο-αγρίμι
μέσα σε φέγγος ήλεκτρου, περίμενε.
Ο καπετάνιος μινύριζε, τερέριζε, λαρύγγιζε
τον άκουγα μέσα στην κοσμοχαλασιά
με συχνές εναλλαγές φωνής από της φυσικής εις την φαλτσέτο
(λίγο αλά Τιρόλο -
άλλωστε όλα σκαμπανέβαζαν, όχι μόνο η φωνή του):
θεών τις ελεήσας την των πολλών απαιδευσίαν
αντεισήγαγε την όρχησιν -ουαί ουαί ουαί -
σαλπίζουν οι εφτά άγγελοι.
«Κάποιοι θα σκαπετίσουν με το σκαραμάγγιον»,
μου είπε συνθηματικά.
Μιλούσε γλώσσα αστρική -
Από "μια προφητεία απάνου στο πέσιμο του Μισολογγιού"
παρμένη
με θέμα την απελπιστική απουσία των δίκαιων
που γράφτηκε σε μια χαραμάδα

Ο Σαλιγκαγκάριν, ένα ανυπόµονο και πεισµατάρικο σαλιγκάρι, ξεκινάει το µεγάλο ταξίδι για να δει τον κόσµο πέρα από τα λάχανα όπου γεννήθηκε. Εκεί έξω, στα άγνωστα και απάτητα µέρη που διασχίζει, ρισκάροντας τη ζωή του, κανείς δεν τον διαβεβαιώνει πως θα βγει κερδισµένος. Εκείνος όµως είναι σίγουρος. Και η τύχη βοηθάει τους τολµηρούς. Στο θαυµαστό και... αργό ταξίδι του θα αποκτήσει σοφία και γνώση, θα ανακαλύψει τα όριά του, αλλά και τη χαρά τού να αναζητάς κάθε µέρα περισσότερα. Και θα καταφέρει να φτάσει εκεί όπου κανένα σαλιγκάρι δεν έφτασε ποτέ!

Με αφορμή την αποκάλυψη ενός καλά κρυμμένου οικογενειακού μυστικού, ο συγγραφέας αναζητά την αόρατη κλωστή που δένει τη ζωή του με τη ζωή του πατέρα του και του γιου του. Σε μια σπαρακτική εξιστόρηση της οικογενειακής ιστορίας, αναλογίζεται τι ακριβώς κληρονόμησε από τον πατέρα του (πέρα από τα υλικά αγαθά) και κατά πόσον είχε συνείδηση της κληρονομιάς που κλήθηκε να διαχειριστεί. Και την ίδια ώρα εικάζει τι θα κληροδοτήσει με τη σειρά του στον γιο του, είτε το θέλει είτε όχι.

Ένας μαινόμενος ταύρος είναι έγκλειστος κάτω απ' τη γη και βρυχιέται - στείλατε τη λατρεία στις κρύπτες; Η παντανησυχούσα φουρτούνιασε, είναι κάτασπρη - Η δυστυχία είναι μια πράξη μεγαλύτερη απ' την πράξη στείλατε αυτή την πράξη στις κρύπτες; Δέπας αμφικύπελλον και αιματηρές βροχές - Κύπελλον άωτον από σπαρτιατικό βασάλτη και αιματηρές βροχές - Δώσ' μου ένα απολέπισμα αυτού του βασάλτη - Βομβεί δε νεκρών σμήνος - θ' ακολουθήσουν την αστραπή. Σπονδείος. Μετανάστευσις του λογικού. Χρειάζεσαι ένα νοητάκι, ένα ζώο-βοηθό. 25.000 π.Χ. η παντανησυχούσα ακύμαντη. Μού δίνεις την ποιμαντορική ράβδο της αφήγησης;