Ελληνικά

Ένας αιρετικός καπετάνιος φυλακίζεται για παραβίαση του εμπάργκο στη Σερβία και συνεχίζει απελπισμένα να κινείται σε παράνομα μονοπάτια. Η μεγαλοαστή γυναίκα του νιώθει προδομένη και προσπαθεί με κάθε τρόπο να τον απομονώσει από την κόρη τους. Η κόρη, αγκιστρωμένη σε ένα λαμπερό και επίπλαστο κόσμο που σαπίζει μέρα με τη μέρα, αναζητεί απεγνωσμένα διεξόδους διαφυγής. Ο μηδενιστής φίλος της δεν αντέχει άλλο τα καταστροφικά επιχειρηματικά παιχνίδια σπέκουλας και αποφασίζει να τα τινάξει όλα στο αέρα. Μια δικαστής, πιόνι των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, και ο αρχικερδοσκόπος μέντοράς της προσαρμόζονται διαρκώς στις προκλήσεις της νέας εποχής. Τα πρόσωπα αυτά διασταυρώνονται στο νέο πολυεπίπεδο μυθιστόρημα του Δημήτρη Ρέζου. Ένα λογοτεχνικό ταξίδι του μυαλού σε επικίνδυνες πράξεις και διαδρομές. Από το εξωτικό Βαραδέρο -της εξαθλιωμένης Κούβας των αρχών της δεκαετίας του '90- στη ζαλισμένη Αθήνα, παραμονές της ελληνικής χρεοκοπίας.

Τι σχέση έχουν δύο πλαστά χαρτονομίσματα με ένα ποιητικό αριστούργημα που σημάδεψε τη λογοτεχνία της Κεντρικής Αμερικής; O αφηγητής του Βαράμο δηλώνει εξαρχής πως ο σκοπός του είναι να μας εξηγήσει πώς ένας «γραφέας τρίτης τάξεως» σε ένα υπουργείο ξαφνικά θα γράψει ένα αριστούργημα. Και πώς μπορεί μια καταιγίδα να αλλάξει τη ζωή ενός ζωγράφου;

Στο Ένα επεισόδιο από τη ζωή του ταξιδευτή ζωγράφου, ο Άιρα αφηγείται μια πραγματική ιστορία, την ιστορία ενός ταξιδευτή ζωγράφου που διασχίζει την Αργεντινή στα μέσα του 19ου αιώνα.

O Άιρα θεωρείται το τρομερό παιδί της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας, έχει αποκληθεί «φαινόμενο», «ο Αργεντίνος Μπαλζάκ», «ηφαίστειο της αργεντίνικης λογοτεχνίας».

Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ, (1910-1975), έγινε πολύ νωρίς γνωστός στην Ελλάδα με την πρώτη του ποιητική συλλογή, «Μαραμπο», που εκδόθηκε το 1933 και που για καιρό πλήθος ναυτικοί την ήξεραν απέξω. Διατήρησε σ' όλη του τη ζωή το παρωνύμιο «Μαραμπού» - το όνομα του κακοσήμαδου και καταραμένου πουλιού που είχε διαλέξει στα είκοσί του χρόνια για να συμβολίσει τον εαυτό του. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο λόγος, για τον οποίο δημοσίευσε τη «Βάρδια», το 1954, προτού σωπάσει για είκοσι χρόνια, ήταν να εξερευνήσει ένα νέο εκφραστικό τρόπο. Ονειρεύτηκε εν συνεχεία -ή καμώθηκε πως ονειρεύτηκε- να γράψει απομνημονεύματα. «Μα θα με σκοτώσουν αν τα διηγηθώ όλα», συνήθιζε να λέει. Στην πραγματικότητα, η ίδια η «Βάρδια» ήταν μυθιστόρημα, ποίημα και αναμνήσεις συγχρόνως. Μέσα στο βιβλίο υπάρχει καταρχάς η ιστορία ενός ταξιδιού. Στη θάλασσα της Κίνας, ένα παμπάλαιο φορτηγό, σαραβαλιασμένο -ένα από κείνα τα σαπιοκάραβα που είχαν ήδη πουληθεί για παλιοσίδερα και που οι έλληνες εφοπλιστές τα πήγαιναν για επιδιόρθωση στο Ρότερνταμ και ύστερα τά 'βαζαν να γυρίζουν τις θάλασσες για χρόνια ακόμα- έχει βάλει πλώρη για το Σαντούν. Αλλά το ουσιώδες έγκειται στις συνομιλίες. Σ' αυτές ακριβώς θεμελιώνεται το έργο. Στις ατελείωτες ώρες της βάρδιας, οι ναυτικοί -ο θερμαστής, ο καπετάνιος ή ο ασυρματιστής, όπως ήταν ο συγγραφέας- αναμασούν από κοινού την κατάστασή τους. Τη ζωή τους την αντιλαμβάνονται ως κατάρα, αλλά μια κατάρα που την αποδέχονται και την επιζητούν: δεν υπάρχει γι' αυτούς χειρότερη δυστυχία από τη ζωή στη στεριά, την αναγκαστική αργία, την αποχώρηση που τους θάβουν ζωντανούς. Υπάρχει μια παράδοξη διαλεκτική αγάπης και μίσους, δυσπιστίας και συνενοχής ανάμεσα σ' αυτούς τους ναυτικούς και το πλοίο τους: αιχμάλωτοι και ξεριζωμένοι μαζί, απεχθάνονται καθετί που θα μπορούσε να τους ελευθερώσει, να σταματήσει την πορεία τους. Μέσω των συζητήσεών τους εισάγονται στην αφήγηση ανέκδοτα και αναμνήσεις - μια ολόκληρη σειρά από ιστορίες, εκτεταμένες ή σύντομες, κωμικές ή φρικιαστικές, πάντα συναρπαστικές, που συνιστούν ένα δεύτερο πλάνο του έργου. Τις πιο μακριές αφηγήσεις τις κάνει ο ασυρματιστής που εκπροσωπεί σαφώς το συγγραφέα και εξάλλου ονομάζεται Νικόλας, όπως εκείνος. Όταν η αφήγηση περνάει στο πρώτο πρόσωπο, περίπου στη μέση του βιβλίου, το μυθιστόρημα φτάνει στην αρτίωσή του. Με το τέχνασμα αυτό αποκτά, πρώτα πρώτα, μια λυρική διάσταση: ένα πλήθος από ονειροπολήσεις ή φαντασιώσεις εκφράζονται, μέσω αληθινών ποιημάτων, σε πρόζα. Αλλά κυρίως το μυθιστόρημα παίρνει τώρα οριστικά ένα χαρακτήρα εξομολόγησης. Εξάλλου, όλες οι αφηγήσεις των ναυτικών είναι επίσης εξομολογήσεις, που αποσπώνται από χείλη που μοιάζουν να μη θέλουν να τις κάνουν. Οι εξομολογήσεις του ασυρματιστή, που είτε τραβούν σε μάκρος είτε, εντελώς αντίθετα, κομματιάζονται και ολοκληρώνονται στα κλεφτά, με αποσπάσματα στη μέση άλλων αφηγήσεων, κυριαρχούν στο έργο. Ένα αίσθημα ενοχής τεράστιο, εμετικό, αφόρητο αναδίδεται απ' αυτές: «Ό,τι αγγίζω σαπίζει. Δεν πεθαίνει, σαπίζει». Μέσα σ' ένα κλίμα συντέλειας του κόσμου, η πατρίδα - Ανατολή δεν επιφυλάσσει στον ταξιδιώτη παρά το θέαμα της ερήμωσης, της πορνείας, της σύφιλης και του θανάτου - καθρέφτη αψευδούς της σήψης του παρελθόντος που έχει μόλις βγει στην επιφάνεια, ακολουθώντας το νήμα των αναμνήσεων. Σ' αυτό τον τόπο καταγωγής δεν μπορούν καν ν' αράξουν. Ο αιώνιος πλάνης δεν έχει το δικαίωμα της επιστροφής. Περιπέτεια ξεχωριστή, εξωτική, φαντασμαγορία με χίλια χρώματα, πότε ποιητική, πότε άσεμνη, πότε παραληρηματική. Μα σίγουρα κι ακόμα πιο πολύ, εικόνα πιθανή, εικόνα πολύ αληθοφανής της άχαρης μοίρας μας.

Ο μύθος, οι αναμνήσεις και η πραγματικότητα ξετυλίγονται γύρω από την αφήγηση του τέλους μιας ωραίας και ρομαντικής εποχής, του τέλους του 19ου αιώνα, που είναι ίσως ο πιο ενδιαφέρων και σημαντικός στην πορεία του ανθρώπου. Η ιστορία αρχίζει στην Ρωσσία και τελειώνει στην Κεφαλονιά. Όπως συχνά συμβαίνει, τα επεισόδια που μοιάζουν απίθανα και φανταστικά είναι πραγματικά. Η ζωή είναι πιο ευφάνταστη και ταλαντούχα από οποιονδήποτε συγγραφέα. Ο κόσμος αυτής της εποχής καταστράφηκε με μεγάλη σκληρότητα και ποταμούς αίματος. Ήταν όμως ένας κόσμος που λάτρεψε την ομορφιά, την αρμονία, την ευγένεια και την τιμή σε κάθε έκφραση της ζωής, από την υψηλή τέχνη μέχρι τις πιο απλές εκδηλώσεις. Ήταν μια ρομαντική εποχή, γεμάτη κίνηση, δύναμη, πάθος, ζωή, έρωτα και θάνατο.

Στις 13 Αυγούστου του 1893 οι αναγνώστες της εφημερίδας "Ακρόπολις" διαβάζουν, μεταξύ άλλων, τα εξής σε σημείωμα γραμμένο από τον Βλάση Γαβριηλίδη: «Είνε ο τίτλος νέου έργου του συνεργάτου της "Ακροπόλεως" κ. Αλεξ. Παπαδιαμάντη, το οποίον από αύριον αρχίζομεν δημοσιεύοντες. [...] Ο "Βαρδιάνος" δεν είναι συρραφή απελπιστικών εικόνων· είνε διήγημα, έχον μεν βάσιν χολερικάς αναμνήσεις, αλλ' εξεικονιζομένας υπό του τερπνού και ευθύμου καλάμου του συγγραφέως. Η φιλοσοφία του κ. Παπαδιαμάντη είνε εύθυμος, και αν που εις τον "Βαρδιάνον" εκτίθεται καμμία εικών λυπηρά, έπεται όμως αμέσως άλλη ευχάριστος, απολαυστική, γελαστή. Εν τω όλω του το νέον διήγημα θα κατακτήση, είμεθα βέβαιοι, τους αναγνώστας του, και καθ' ας ημέρας δεν λείπει ο λόγος περί χολέρας, ο "Βαρδιάνος" θα αποτελέση εύθυμον αντίρροπον κατά του φόβου και της λύπης ην γεννά η ανάγνωσις των περί των προόδων της φοβέρας νόσου ειδήσεων». Εκείνο που μένει στον αναγνώστη είναι η δροσιά ενός παραμυθητικού ίσκιου αγάπης, που αντιμάχεται τον θάνατο και το Κακό. Ένας ίσκιος από «... μονήρες δένδρον, δρυν, εκτοπισθείσα εκεί μακράν των κραταιών συντρόφων της του δρυμώνος, δια να δροσίζη με την σκιάν της τους εν στενοχωρία και αποκλεισμώ ταξιδιώτας, τους τελούντας την κάθαρσιν εις το λαζαρέτον. Εκεί υπό την σκιάν εκείνην πολλοί ρεμβασμοί ανειλίχθησαν αοράτως ανερχόμενοι ανά τους χλωρούς κλώνας και την ανήλιον φυλλάδα του μονήρους δένδρου, και πολλοί πόθοι εστάλησαν υπερπόντιοι πέραν εις την χαρίεσσαν πολίχνην με τους λευκούς τοίχους και με τα κυανά παράθυρα και τους κομψούς εξώστας, όπου χαριέσταται βαθύμαλλοι κεφαλαί προέκυπταν συχνά, και όπου γαλανά ή μαύρα όμματα έστελλον κρυφούς έρωτας και γλυκείς ίμερους υπεράνω του κύματος πέραν του λιμένος». Ίσκιος μεγάλου δέντρου, όπου προστρέχουμε όλοι, ορφανοί και ξεμεινεμένοι.

Εμείς οι μεγάλοι έχουμε πολλές φορές την πεποίθηση ότι στα παιδιά μας οι ώρες μοιάζουν ατελείωτες και βαριούνται. Πρέπει όμως να σκεφτούμε ότι καμιά φορά είναι πολύ καλό να βαριέσαι! Εκείνες τις στιγμές αρχίζεις να σκέφτεσαι και να ονειροπολείς. Βλέπεις τα πράγματα αλλιώς και ανακαλύπτεις άλλα...

Διασκεδαστικά και καθησυχαστικά κόμικς, βασισμένα στην καθημερινότητα των παιδιών. Τέσσερα βιβλία που βοηθάνε τα παιδιά να αναγνωρίσουν και να καταλάβουν τα συναισθήματά τους. Τι συμβουλή δίνει ο Δόκτωρ Μιζό σε εκείνο το παιδί που είναι λίγο ντροπαλό ή θυμώνει εύκολα, που βαριέται και δεν ξέρει τι να κάνει ή αισθάνεται έντονα το συναίσθημα της ζήλιας;

Πενήντα και πλέον χρόνια μετά την άνοιξη του ’73, της Νομικής και του Πολυτεχνείου, μαζί με τις επετειακές εκδηλώσεις πληθαίνουν οι απόπειρες αναθεώρησης της ιστορίας και ωραιοποίησης είτε του ίδιου του χουντικού καθεστώτος είτε του ακραίου αυταρχισμού απέναντι στη νεολαία. Σε αυτές τις συνθήκες, θεωρούμε ότι μπορεί να ξανανοίξει το επώδυνο κεφάλαιο των βασανιστηρίων, υπό δύο όρους. Ο πρώτος είναι να μη χαριστούμε στους βασανιστές που, έτσι κι αλλιώς, στη μεγάλη τους πλειονότητα, απέφυγαν τις ποινικές, ακόμα και τις ηθικές συνέπειες που θα περίμενε κανείς να υποστούν για τα έργα τους. Ο δεύτερος, να προστατεύσουμε όλους τους βασανισθέντες από εκείνο το αδηφάγο ήθος του Διαδικτύου που εντελώς αυθαίρετα και ανελέητα ταλαντώνεται, εκ του ασφαλούς, από την ηρωοποίηση μέχρι την καρικατούρα ή τη δολοφονία χαρακτήρων. Η όποια αναψηλάφηση του θέματος θα έπρεπε να γίνει με τρόπο που θα επηρεάσει το τραύμα, που τυχόν εμμένει, όσο το δυνατόν λιγότερο. Σε κάθε περίπτωση, η αφήγηση αυτή αποτελεί μόνο μια εκδοχή των πραγματικών γεγονότων – ειλικρινή, ωστόσο, ως προς την ουσία. Κάποια στοιχεία έχουν, πάντως, αποσιωπηθεί. Για τον λόγο ότι ο αφηγητής νιώθει πως δεν έχει τη δύναμη να τα αποτυπώσει στις πραγματικές τους αποχρώσεις. Ή, ακόμα, ότι δεν έχει το δικαίωμα να τα αγγίξει. Παράλληλα, οι ταυτότητες των κρατουμένων έχουν συγκαλυφθεί με ψευδώνυμα, με βασική εξαίρεση τον υπογράφοντα τη μαρτυρία. Αυτή η μυθοπλαστική παρέμβαση πιστεύουμε ότι δεν υπονομεύει την αυθεντικότητα της μαρτυρίας.

Βασάντα στα σανσκριτικά σημαίνει άνοιξη. Ακόμα και από τον τίτλο φανερώνεται πως η Βασάντα είναι το πιο παράδοξο βιβλίο του Φώτη Κόντογλου, ένα βιβλίο εκρηκτικά πρωτοποριακό, ένα βιβλίο μοναδικό. Είναι μια σούμα παράταιρων κειμένων. Περιέχονται κείμενα δικά του, αφηγηματικά και προσωπικά, καθώς και εντυπώσεις από μοναστήρια, αλλά και κείμενα που μετέφρασε, από τους Ψαλμούς και τον Ιώβ μέχρι και κείμενα του Σαίξπηρ.