Δοκίμιο & Πολιτισμός

Γιατί τα χαρακτηριστικά της σοφής γυναίκας να είναι τόσο σηµαντικά για τη νέα και γιατί η σοφία και η ζωτικότητα της νέας να είναι τόσο σηµαντικές για τη γεροντότερη; Μαζί συµβολίζουν δύο ουσιαστικές πλευρές που εντοπίζονται στην ψυχή κάθε γυναίκας µεµονωµένα· γιατί η ψυχή της γυναίκας χάνεται στα βάθη του χρόνου και το πνεύµα της είναι αιώνια νέο... αυτά τα δύο µαζί συνθέτουν το "να είσαι νέα ενώ γερνάς, γριά όσο είσαι νέα" . Η ψυχαναλύτρια Clarissa Pincola Estes ξυπνάει τα πανάρχαια πνεύµατα, τις παλιές ψυχές, εκείνες που κοιµούνται στους κορµούς των δέντρων, στο δάσος, στα ρέματα και στους καταρράχτες.

ΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΠΟΥ ΠΡΟΕΤΑΞΕ η Λαρίσα Ταρκόφσκαγια στο Μαρτυρολόγιο του Αντρέι Ταρκόφσκι, χαρακτηρίζει τον σύζυγό της « κατεξοχήν Ρώσο καλλιτέχνη που, παρ’ όλα αυτά, ανήκει στον κόσμο ολόκληρο ».
Σοφός λόγος. Ο σπουδαίος σκηνοθέτης-στοχαστής έχασε βίαια την πατρίδα του ως τόπο, ως τρόπο όμως, ως πνευματικό τρόπο ανάγνωσης και βίωσης του κόσμου, δεν την έχασε ποτέ. Η ρωσοκεντρική οπτική του δεν ήταν απλώς μια κληρονομιά ούτε βέβαια μια σύμπτωση· ήταν απόρροια διανοητικής απόφασης και συναισθηματικής
αφιέρωσης.
Για τον Ταρκόφσκι, ο ρωσικός τρόπος, κορυφαίο γνώρισμα του οποίου είναι ο θρησκευτικός και θεολογικός στοχασμός, αποκρυσταλλώθηκε ιδεωδώς στο έργο του Φιόντορ Ντοστογέφσκι. Γι’ αυτό και ήδη στην πρώτη εγγραφή του Μαρτυρολογίου (30.4.1970 ) προσδιορίζει τη βαθύτερη επιθυμία του : « Για τον ίδιο τον Φιόντορ
Μιχαήλοβιτς θα ’πρεπε να γυριστεί μια ταινία... για το χαρακτήρα του, τον Θεό του, τους δαίμονές του, τις δημιουργίες του. [...] Προς το παρόν πρέπει να διαβάσω όλα όσα έγραψε και όλα όσα γράφτηκαν γι’ αυτόν και επιπλέον όλους τους Ρώσους θρησκευτικούς φιλοσόφους. [...] Στον Ντοστογέφσκι μπορεί να περικλείονται όλα
όσα θέλω να πραγματοποιήσω εγώ στις ταινίες μου ».
Στις εφτά ταινίες του, αλλά και στον πεζό του λόγο, ο Ρώσος κινηματογραφιστής μελέτησε βαθιά τα ανθρώπινα τον πόλεμο, τον έρωτα, την πίστη και την απελπισία, τη φαρμακερή νοσταλγία, τη συρρίκνωση της πνευματικότητας, τον κίνδυνο ενός γενικού αφανισμού, το νόημα της ύπαρξης– στοχαζόμενος τα θεία. Για τον
Ταρκόφσκι, στη δική μου ακοή, το ερώτημα για το τί ο Θεός, τί ο άνθρωπος και τί το ανάμεσό τους συγκαταλέγεται στα τρέχοντα και τα απολύτως εγκόσμια. « Ο άνθρωπος », λέει, «“η κορωνίς της φύσεως”, έφτασε στη γη με σκοπό να μάθει γιατί γεννήθηκε ή γιατί τον έστειλαν εδώ. Και με τη βοήθεια του ανθρώπου γνωρίζει κι ο Δημιουργός τον εαυτό του. Αυτή η πορεία ονομάστηκε “εξέλιξη” και τη συνοδεύει πάντοτε η
οδυνηρή διαδικασία της αυτογνωσίας ».
Ο Χριστός στα χιόνια, όπου το μερίδιο της φαντασίας είναι ισοδύναμο με το μερίδιο των εξακριβωμένων στοιχείων, δεν είναι μια εκλογοτεχνισμένη βιογραφία η εργογραφία του Ταρκόφσκι. Είναι η βιογραφία της δικής μου ανάγνωσης ενός έργου που το οργάνωσε η αγωνία για τον άνθρωπο ως δυνατότητα : δυνατότητα ήθους,
ποιότητας, προσφοράς, αυτοθυσίας, καλοσύνης.

24 σύγχρονοι Έλληνες δημιουργοί παρεμβαίνουν με τα έργα τους στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Μπενάκη.

Η έκθεση επιχειρεί ένα διάλογο ανάμεσα στην καταγεγραμμένη ιστορία και την άγραφη, ανάμεσα στην επίσημη ιστορία και στα ίχνη των μικρών καθημερινών ιστοριών μέσα στο χρόνο, ίχνη που γίνονται ντοκουμέντα για τους μελετητές του μέλλοντος ή αφορμή δημιουργίας για τους καλλιτέχνες του σήμερα.

O Ψυχρός Πόλεμος δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται απλώς ως μία σύγκρουση που αφορούσε δύο υπερδυνάμεις και η οποία ξεκίνησε με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και έληξε με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Τόσο από χρονική όσο και από γεωγραφική άποψη, ο Ψυχρός Πόλεμος δεν περιορίστηκε σε αυτά τα στενά όρια. Αποτέλεσε μια ιδεολογική αντιπαράθεση σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ και οι απαρχές του βρίσκονται στη Βιομηχανική Επανάσταση και οι συνέπειές του εξακολουθούν να διαμορφώνουν και σήμερα τις εξελίξεις σε πολλά μέρη του κόσμου. Αυτή είναι η οπτική του διακεκριμένου Νορβηγού ιστορικού Odd Arne Westad, που επιχειρεί εδώ μια νέα προσέγγιση στο φαινόμενο του Ψυχρού Πολέμου, εστιάζοντας στο πώς ο στρατιωτικός και ο ιδεολογικός ανταγωνισμός επηρέασε κάθε γωνιά του πλανήτη: Από το Σοβέτο μέχρι το Χόλλυγουντ κι από το Ανόι μέχρι το Αμβούργο, νέοι και νέες ένιωθαν ότι μάχονταν για το μέλλον του κόσμου. Ο Ψυχρός Πόλεμος μπορεί να πυροδοτήθηκε στην ευρωπαϊκή περιφέρεια, αλλά οι βαθύτερες αντηχήσεις του σημειώθηκαν στην Ασία, στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή, όπου σχεδόν κάθε κοινότητα υποχρεώθηκε να επιλέξει στρατόπεδο. Και αυτές οι επιλογές εξακολουθούν, σε μεγάλο βαθμό, να καθορίζουν τα οικονομικά και πολιτικά δεδομένα στον κόσμο σήμερα. Το βιβλίο αυτό, χάρη στη σφαιρική και πρωτότυπη οπτική του, βοηθά στην κατανόηση του Ψυχρού Πολέμου και προσφέρει μια συναρπαστική νέα ιστορία για το πώς δημιουργήθηκε ο σημερινός κόσμος. «Μια στιβαρή σύνθεση από έναν μεγάλο ιστορικό της εποχής μας». Timothy Snyder «Η ιστορία του Westad είναι η αρχή της σοφίας...» Ian Thomson, The Observer «Αριστοτεχνικό... ένα βιβλίο αποφασιστικής σημασίας για τον σχεδιασμό του μέλλοντός μας και για την κατανόηση του παρελθόντος μας». Richard Davenport-Hines, TLS «Εξαιρετικό, και εξαιρετικά επίκαιρο, μάθημα ιστορίας για την εποχή μας». Kirkus Reviews

Γενιές Ελλήνων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό μεγάλωσαν με τον θρύλο της Ολυμπιακής Αεροπορίας των πέντε ηπείρων. Ίσως οι περισσότεροι να αγνοούν όμως τις λεπτομέρειες, τις ζυμώσεις και το παρασκήνιο που οδήγησαν στη δημιουργία της αεροπορικής εταιρείας με τους Ολυμπιακούς κύκλους, που επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας. Σε αυτή την άκρως μυστηριώδη ιστορία ενεπλάκησαν προσωπικά 12 κορυφαίοι πολιτικοί –που διατέλεσαν κάποια στιγμή πρωθυπουργοί της Ελλάδας–, ξακουστοί επιχειρηματίες όπως ο Ωνάσης, ο Νιάρχος και ο Γουλανδρής, τραπεζίτες όπως ο Πεσμαζόγλου, ο Κωστόπουλος, o Ζολώτας και ο Ηλιάσκος, κέντρα αποφάσεων στο Λονδίνο και στην Ουάσιγκτον, αλλά και ξένοι και εντόπιοι επενδυτές. Με μοχλό εξιστόρησης μια μοναδική προσωπικότητα στα επιχειρηματικά χρονικά της χώρας, τον «πατέρα» της πολιτικής αεροπορίας της Ελλάδας και δημιουργό της ΤΑΕ, Στέφανος Ζώτο, ο Ωνάσης και ο Σμηναγός Χ παρουσιάζει τη συναρπαστική πορεία των αεροπορικών συγκοινωνιών της Ελλάδας μέσα από τα αδημοσίευτα αρχεία της Πολιτικής Αεροπορίας, ανατρέποντας μύθους και παραδοχές που επιβίωναν για δεκαετίες μέχρι τις μέρες μας: Την επανεκκίνηση μιας χώρας μετά την καταστροφική Κατοχή, που την αφήνει χωρίς ούτε ένα αεροπλάνο· τη γέννηση της ΤΑΕ, η οποία θα αποτελέσει και την πρώτη ξένη επένδυση που υποδέχεται η χώρα μεταπολεμικά· την προσπάθεια του Λονδίνου να διατηρήσει τα τελευταία ερείσματα κηδεμονίας στη χώρα μέσα από την αεροπορία· το άνοιγμα της αεροπορικής αγοράς εν μέσω εμφυλίου· την κρατική παρέμβαση των κυβερνήσεων του Κέντρου· την εξολόθρευση της ΤΑΕ από την κυβέρνηση του Συναγερμού· τη σύγκρουση Ωνάση και Νιάρχου για την απόκτηση της εταιρείας· και τη γέννηση της Ολυμπιακής Αεροπορίας.

"Ξέρω πάντως ότι τα βιβλία μου θα υπονομευτούν απ' όσα λέω, και εγώ επίσης. Αυτός είναι ο ωραίος κίνδυνος, το χάζι κινδύνου αυτών των συνεντεύξεων. Ας αφήσουμε λοιπόν να εμφανιστεί αυτή η συγγένεια, ας αφήσουμε να εμφανιστεί αυτή η επικοινωνία." M.F. Καλοκαίρι 1968: Ο Φουκώ αποδέχεται την πρόσκληση του κριτικού Κλώντ Μποννεφουά και κάνει μαζί του μια σειρά συναντήσεων με απώτερο στόχο να προκύψει ένα βιβλίο. Οι δύο άντρες δεν αποδύονται σε μια συνέντευξη ούτε σ' έναν διάλογο, αλλά σε μια πρωτοφανή άσκηση ομιλίας: Ο συγγραφέας της Ιστορίας της τρέλας, για πρώτη φορά στη ζωή του, μας αφήνει να δούμε την κατά δήλωσή του "ανάποδη της ταπισερί", τη δική του σχέση με τη γραφή. Στις δέκα περίπου συναντήσεις που έλαβαν χώρα, ο Φουκώ ασκεί μια πρωτοφανή ομιλία, μια αυτοβιογραφική ομιλία. Αυτές οι εκμυστηρεύσεις του συγγραφέα για τον εαυτό του συμπαρασύρουν μια αλλαγή στις ερωταπαντήσεις των δύο αντρών, μια τροποποίηση αυτού που αρχικά θα έπρεπε να είναι μια παραδοσιακή συνέντευξη. Για να αναστοχαστεί πάνω στον τρόπο που εργάζεται, για να μιλήσει για τις δυσκολίες του γράφοντος, ο Φουκώ υιοθετεί ένα πρωτοφανές κατάστιχο, μια νέα γλώσσα. Στο τέλος αυτού του πειράματος λέει ότι βρίσκει τον εαυτό του αλλαγμένο και ευτυχή που κατόρθωσε να επινοήσει έναν τύπο λόγου, ο οποίος δεν είναι ούτε συνομιλία ούτε κάποιο "είδος λυρικού μονολόγου". "Θέλω να μιλήσω γι' αυτούς που η γραφή τους είναι προορισμένη να δηλώσει, να δείξει, να εκδηλώσει εκτός αυτής κάτι που χωρίς αυτήν θα παρέμενε, αν όχι κρυμμένο, τουλάχιστον αόρατο. Ίσως εκεί παρ' όλα αυτά να υπάρχει, για μένα, ένα θέλγητρο της γραφής. [...] Να συλλάβω αυτή την αορατότητα, αυτό το αόρατο του υπερβολικά ορατού, αυτή την απομάκρυνση από το υπερβολικά γειτνιάζον? αυτή η άγνωστη οικειότητα είναι για μένα το σπουδαίο εγχείρημα της "γλώσσας" μου και του λόγου μου." "Σ' εκείνη τη Σουηδία, όπου έπρεπε να μιλώ μια "γλώσσα" που μου ήταν ξένη, κατάλαβα ότι τη "γλώσσα" μου, με την εξαίφνης ιδιαίτερη φυσιογνωμία, μπορούσα να την κατοικήσω σαν να ήταν ο πιο μυστικός αλλά και ο πιο σίγουρος τόπος της διαμονής μου σ' εκείνο τον άτοπο τόπο, την ξένη χώρα όπου κανείς βρίσκεται. Τελικά, η μόνη πραγματική πατρίδα, το μόνο έδαφος πάνω στο οποίο μπορεί να βαδίσει κανείς, το μόνο σπίτι όπου μπορεί κανείς να σταθεί και να καταφύγει, είναι η "γλώσσα", εκείνη που έμαθε από τα παιδικά του χρόνια. Για μένα, το ζήτημα λοιπόν είναι να ξαναδώσω πνοή σ' εκείνη τη "γλώσσα", να χτίσω για τον εαυτό μου ένα είδος οικίσκου της γλώσσας που θα ήμουν εγώ κύριός του και θα γνώριζα τις γωνιές του εν παραβύστω. Πιστεύω ότι αυτό μου έδωσε την επιθυμία να γράψω. Μεταξύ της ηδονής να γράφεις και της δυνατότητας να μιλάς υπάρχει μια ορισμένη σχέση ασυμβατότητας. Εκεί όπου δεν είναι πια δυνατόν να μιλά κανείς, ανακαλύπτει τη μυστική, δύσκολη και ολίγον επικίνδυνη γοητεία να γράφεις". M.F.

Επιλογή κειμένων από το πλούσιο δοκιμιακό έργο του Orwell. Τα κείμενα επικεντρώνονται κυρίως στη λογοτεχνία, την πολιτική και τη σχέση αυτών.
Με το μοναδικό ύφος του συγγραφέα που τον ξεχώρισε από τους ομότεχνούς του κατανοούμε τη σκέψη και τις απόψεις του πάνω σε σημαντικά θέματα της εποχής του.

Απαραίτητος οδηγός για να µάθετε πώς να κάνετε µασάζ στο µωρό σας: - 300 ανέκδοτες φωτογραφίες που δείχνουν λεπτοµερώς, βήµα βήµα, όλες τις κινήσεις για να ξεκινήσετε χαλαρά και µε ασφάλεια το µασάζ του µωρού σας. - ?ιευκρινίσεις και πρακτικές συµβουλές από µια έµπειρη επαγγελµατία για τα διάφορα είδη µασάζ: χαλάρωση, ευεξία, ξύπνηµα των αισθήσεων, καλύτερη πέψη... ανάλογα µε την ηλικία του παιδιού. - Ένας φιλικός οδηγός που θα βοηθήσει στην ανάπτυξη του µωρού και θα πλουτίσει την επαφή και την επικοινωνία µε τη µαµά του (και τον µπαµπά του!). Οδηγίες για το µασάζ του µωρού: - Οι βασικές αρχές - Οι προϋποθέσεις για ένα πετυχηµένο µασάζ (η κατάλληλη στιγµή, η κατάλληλη θερµοκρασία, τα ιδανικά λάδια), οι διαφορετικοί τύποι αγγίγµατος, οι στάσεις του µασάζ... Το µασάζ του νεογέννητου: - Απαλότητα πάνω απ' όλα, για να νιώθει ασφαλές το νεογέννητό σας, παιχνίδια µε τις αισθήσεις του, τρόποι για να βοηθήσετε την πέψη ή τον ύπνο... Το µασάζ του µωρού: - Πιο περίπλοκο µασάζ: κάτω µέλη, κοιλιά, θώρακας, χέρια, πλάτη, πρόσωπο, κρανίο... για να βοηθήσετε το µωρό σας να αντιληφθεί το σώµα του. Ειδικά µασάζ: - Για να ανακουφίζετε τις µικρές ενοχλήσεις της καθηµερινότητας, να αποµακρύνετε τις εντάσεις, να ενεργοποιείτε τους ανοσοποιητικούς µηχανισµούς... και, επίσης, για το παιδί µετά τα δύο του χρόνια.

"Μην εμφανίζεστε ποτέ αν πρώτα δε σας έχουν καλέσει τρεις ή τέσσερις φορές. Μόνο τα σκυλιά τρέχουν στο πρώτο σφύριγμα." Μάστορας του μαύρου χιούμορ, ο Jonathan Swift (1667-1745) γράφει τις "Οδηγίες προς υπηρέτες" (ή μήπως προς κάθε εργαζόμενο;) στο ύφος των διαδεδομένων οδηγών καλής συμπεριφοράς. Κι αν εκ πρώτης όψεως φαίνεται να καταγγέλει χλευαστικά την υποκρισία του υπηρετικού προσωπικού, την προτιμά εν τέλει σε σχέση με τη φαυλότητα των αφεντάδων και των ισχυρών. Στα χέρια του Swift, το μακάβριο χιούμορ, η ειρωνεία και η παραδοξολογία μετατρέπονται σε εργαλεία διαλεκτικής.

Κάντε καθημερινά τα όνειρά σας πραγματικότητα με το Manifest και εφαρμόστε τον νόμο της έλξης στη ζωή σας. Ένα χωρίς προηγούμενο ημερολόγιο ανακάλυψης του εαυτού σας: μάθετε πώς να πετυχαίνετε τους στόχους σας και να ευημερείτε, είτε πρόκειται για την αγάπη, είτε για τα οικονομικά, είτε για τη φιλία ή την υγεία. Με θετικές σκέψεις, εμπνευσμένες ιδέες και συμβουλές βήμα προς βήμα από τη συνειδητοποιημένη σύμβουλο και ψυχολόγο Gill Thackray, o πανέμορφα εικονογραφημένος αυτός οδηγός θα σας καθοδηγήσει στο πώς να ξεκλειδώσετε στο ακέραιο τις δυνατότητές σας.